Antibiyotik
Direnci Gelişimi ve Gıda Güvenliği - 3
Sevgili Okuyucularım,
Antibiyotiğe
dirençli mikroorganizma içeren bir gıdayı tükettiğimizde bizleri bekleyen
riskler neler olabilir?
Gıda
amaçlı beslenen hayvanlarda ve bazı tarım ürünlerinde bilinçsiz antibiyotik
kullanımı nedeniyle mikroorganizmalar arasında dirençli soylar gelişmektedir. İnsanlarda
bu gıda kaynaklarını tüketerek evrimleşerek direnç kazanan mikroorganizmaları
vücuda almaktadır. Örneğin, metisiline dirençli Staphylococcus aureus ve Geniş Spektrumlu Beta Laktamaz (ESBL)
üreten Enterobacteriaceae suşları
gibi… Durum böyle olunca, konu halk sağlığını ilgilendirmektedir ve ulusal
tedbirler alınması gerekmektedir. konuyu yalnızca Türkiye açısından
düşünmeyiniz. Çünkü tüm Dünya’ da Devletler birbirleriyle yoğun ve gittikçe
artan şekilde gıda ihracatı ve ithalatı yapmaktadırlar. Türkiye’ de yüksek risk
olmadığını düşünseniz bile (ki bu noktada yeterli ve doyurucu somut veriler
bulunmamaktadır), başka bir ülkeden ithal gıda ürününde antibiyotiğe dirençli mikroorganizma
olmayacağı garantisini kim verebilir?
AB
Gıda Güvenliği Teşkilatı EFSA, antibiyotik direnci konusunu Biyolojik Tehlike sınıfına almıştır. Ülkemizde
konu hakkında özellikle sağlık çalışanları klinik çalışmalar yapmaktadırlar.
Ancak, gıda mevzubahis olunca durum biraz değişmektedir. Şu an itibariyle,
ülkemiz için gıdalar yoluyla antibiyotiğe direnç geliştirmiş mikroorganizmaların
epidemiyolojisi ve halk sağlığı açısından risk değerlendirmesi yapılmamıştır.
Devlet Kurumlarına bu konuda akademisyenlerle birlikte sorumluluk düşmektedir.
Sağlık
açısından bakıldığında antibiyotiğe dirençli Enterobacteriaceae suşlarının üriner yollar ve yumuşak
dokularda ciddi enfeksiyonlara sebep oldukları bilinmektedir. Üstelik bu tip mikroorganizmalar
herhangi bir yangı durumunda hekimin vereceği antibiyotiğin etkisini azaltmakta
ya da engellemektedir. Sonuç olarak tedavi istenilen amaca ulaşmamaktadır. Daha
ileri senaryolarda ise kolonda mevcut mikroflorada ki diğer mikroorganizmalarla
aralarında yatay gen transferi gerçekleşirse, yani antibiyotiğe dirençli
mikroorganizma, diğer türdeşlerine veya başka cins bakterilere gen transfer
ederse farklı sorunlar yaşanabilecektir? Son yıllarda, aklı başında tüm kurumlar
bilinçsiz antibiyotik kullanımını önleyici tedbirler almaktadır. Ancak, ülkemiz
için hayvan yetiştiriciliğinde bilinçsiz antibiyotik kullanımın yaygın olduğu
akademik çevrelerde çok iyi bilinmektedir. Antibiyotik kullanımını sınırlamak
ve/veya azaltmak için, probiyotik ve prebiyotik uygulamaları teşvik
edilmektedir.
2012 yılı sonunda, INTENC Türk-Alman
Yoğunlaştırılmış Bilimsel İşbirliği Destekleme Programı kapsamında, Üniversitemiz
Gıda Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haydar Özpınar’ yürütücülüğünde, Justus
Liebig Giessen Üniversitesi Gıda Bilimi Anabilim Dalından Prof. Dr. Ewald
Usleber ve Doç. Dr. Ömer Akıneden ile 19 Mayıs Üniversitesi Gıda Hijyeni
Anabilim Dalından Prof. Dr. Mustafa Alişarlı’ nın ortaklaşa proje teklifi
sunulmuştur. Proje başlığı “Geniş
Spektrumlu Beta-Laktamaz (ESBL) üreten Enterobacteriaceae suşlarının
gıdalarda moleküler epidemiyolojisi ve Türkiye’ de halk sağlığı açısından risk
değerlendirmesi” dir. Otuz altı ay sürmesi planlanan proje kabul edilirse kapsamı
bakımında ülkemiz için ilk olacaktır. Mayıs ayı içinde Türkiye’ den TÜBİTAK ve
Federal Almanya Cumhuriyeti’nden ise BMBF kararlarını vereceklerdir. Ümit
ederiz ki proje başvurusu desteklenmeye uygun bulunur… Dua ediyoruz çünkü bu
geniş kapsamlı projeye benzer bir başka projeyi 2 sene önce yine Alman ortakla
sunmuştuk. Alman tarafı projeye destekleme kararı verirken, TÜBİTAK’ın yanıtı “HAYIR”
olmuştu. Şöyle anlatayım, İngilizce olarak yazdığımız ortak ve kelime
kelimesine aynı bir proje başvurusu hazırlıyorsunuz. Bu başvuruyu Alman tarafı
oybirliğiyle onaylıyor ve başlayın diyor; ancak, TÜBİTAK, “Hayır” diyor… Bakalım,
bu sefer kazı kazanda ne çıkacak? Sonucu sizlerle paylaşırım…
Tekrar
buluşana kadar sağlık ve esenlikle kalın…
İsmail Hakkı TEKİNER
İstanbul Aydın Üniversitesi
Gıda Mühendisliği Doktora Programı
AvH Vakfı Gıda Moleküler Biyolojisi Araştırma Laboratuvarı
Yazarın diğer yazıları için tıklayınız: http://www.diyetonline.com/Ismail_Hakki_Tekiner-yazar-274.aspx
YORUMLAR
 | Yükleniyor... |